Waakgedrag en territoriaal gedrag bij honden worden vaak door elkaar gehaald, maar ze hebben verschillende oorzaken en uitingen. Met deze blog wil ik je de definities verhelderen hoe ik onderscheid maak tussen deze twee gedragingen en emotionele belevingswerelden van honden. Ik schrijf eerst wat de Van Dale erover te zeggen heeft. En vervolgens mijn eigen definitie hierover, naar wat meer praktijk vertaald. Anders blijft een definitie ook maar een zo’n definitie he :). Tot slot schrijf ik een aantal kenmerken uit en suggereer ik welke emoties er ten grondslag zouden kunnen liggen.
Waakgedrag
Van Dale: Waken = de wachten houden, nauwkeurig toezien, zorg dragen, op zijn hoede zijn.
Van Dale: gedrag = manier waarom iemand zich gedraagt
Oftewel: waakhond is een hond die gebruikt wordt voor het bewaken van huizen en andere eigendommen en die bij onraad begint te blaffen en indringers aanvalt.
Amberiaanse definitie: Waakgedrag is het gedrag dat een hond vertoont wanneer hij het gevoel heeft dat hij zijn eigenaars, huis of andere belangrijke dingen moet beschermen tegen mogelijke bedreigingen.
Reactie op onbekende mensen
Honden die waakgedrag vertonen, kunnen blaffen, grommen of zich anderszins verdedigend gedragen wanneer vreemden of ongebruikelijke situaties zich voordoen. Er naartoe springen, borstelen, dreigend staan of blokkeren. Als iemand doorloopt in de hakken bijten of de vreemde persoon willen blokkeren.
Bescherming van eigenaar
De vraag is echt in hoeverre dit aan de orde is. Omdat veel eigenaren dit vaak denken neem ik hem wel mee in deze blog. Want honden zijn opportunistisch dieren en doen vooral alles vanuit eigen belang en eigen gewin. Wij mensen hebben vaak het romantische beeld in ons hoofd dat de hond ons wil beschermen, maar helaas. Heel vaak is het niet zo’n feest ;), wel een mooi geloof btw. Maar als je bereid bent om die roze bril af te zetten en helder te kijken naar waar het mogelijk wel écht om gaat, zie je dat je hond hulp nodig zou kunnen hebben. In sommige gevallen zijn honden getraind om de eigenaar te beschermen. Je ziet het waakgedrag van deze getrainde honden ter bescherming van de eigenaar. Dit gedrag is vaak gericht op het beschermen van hun mensen, waarbij de hond tussen de eigenaar en de vermeende bedreiging probeert te komen.
Emotionele drijfveer
Waakgedrag is vaak gebaseerd op een combinatie van bescherming en loyaliteit, met een mogelijke onderliggende angst voor wat de onbekende kan doen. Met meerdere professionals (zie mijn podcast voor meer informatie hierover) heb ik hierover gesproken en waakgedrag is echt een interessant fenomeen. Iedereen zegt er ook iets anders over. Dat de emotie angst er aan ten grondslag ligt is zeer duidelijk. En in sommige gevallen kan ook woede een rol spelen, dit zijn enkele kuddebewaker specialisten die dit aangeven, maar ook direct zeggen dat dit mogelijk meer met territoriaal gedrag te maken heeft dan met waakgedrag. Daar komen we zo op.
Context afhankelijk
Dit gedrag kan zowel binnen als buiten het huis plaatsvinden en is niet noodzakelijk gebonden aan een specifieke locatie. Je hond kan dus mee zijn ‘op bezoek ergens’ en daar bij het hek voorbijgangers wegblaffen. Je hond heeft dan niet echt een band of gevoel bij de locatie. Maar begint om vreemd terrein te blaffen en vreemde mensen ‘weg te jagen’. Waakgedrag zou dus in theorie ook voor kunnen komen op wandeling met een persoon waar de hond geen relatie mee heeft. Want stel dat het met jou als eigenaar is, dan kan de hond ook jou als territorium kunnen zien. Ik neem je snel mee in de wereld van Territoriaal gedrag.
Territoriaal gedrag
Van Dale: Territoriaal = behorend tot het gebied van een stad of land:
Van Dale: gedrag = manier waarom iemand zich gedraagt
Oftewel: gedrag dat gebonden is het bezetten verdedigen van een bepaald gebied.
Amberiaanse definitie: het gedrag dat een hond vertoont wanneer hij zijn territorium (het gebied dat hij als het zijne beschouwt) verdedigt tegen indringers.
Honden hebben vier verschillende territoriums en dit kan natuurlijk een beetje in elkaar overlopen en is niet zo strak afgebakend als hierover geschetst, maar het kan je wel helpen bepaalde gedragingen van je hond meer in de context te plaatsen:
- Lichaam territorium
Dit is het lichaam van de hond en bij veel honden kom je daar niet zomaar aan. Vandaar dat aanrakingen, betasten door de vertrouwde persoon (verzorger/eigenaar) heel belangrijk is. En in sommige gevallen ook belangrijk dat je je hond echt actief leert dat vreemde mensen de hond ook moeten kunnen aanraken. Denk aan dierenarts/trimster enz. Je kan je voorstellen dat een hond ook lichaam territorialer wordt als die lichamelijk ongemak heeft of pijn ervaart. - Schuilplaats territorium
Dit kan je zien als de plek waar de hond zich kan verstoppen. In huis kan dit de mand, onder de bank, de bank, bench, ren, badkamer of anderszins waar de hond zich veilig voelt, zijn. Het is ontzettend belangrijk om zo’n veilige plek voor je hond in huis te hebben. Het is vaak de plek waar de hond heenrent als ie bijvoorbeeld schrikt van een harde knal o.i.d.. De plek waar ie zich veilig voelt en waar de kinderen hem bijvoorbeeld ook niet mogen knuffelen ;). - Leefruimte territorium
Dit is de ruimte waar de hond samen met de sociale groep leeft en is. Denk hierbij aan het huis en de tuin, soms ook de oprit. Alles wat de hond heeft bestempeld als de leefruimte met de sociale groep (jij en evt. je gezin dus ;)). - Publieke ruimte
Denk hierbij aan de ruimte waar je met je hond wandelt. Deze ruimte deel je de met andere mensen of dieren die niet tot je sociale groep horen.
En vergeet tijdens deze hele blog niet: ‘alle honden bezitten het talent om hun leefruimte te willen en kunnen bewaken’.
Specifieke locatie
Territoriaal gedrag is gebonden aan een bepaalde plek die de hond als zijn territorium beschouwt, zoals het huis, de tuin, maar het kan ook een gedeelte van het wandelgebied zijn. Stel je zit op het strand, of bij een watertje, dan kan het ook zo zijn, dat je hond een soort van denkbeeldige lijn om jullie plek heen maakt en dit als zijn territorium afbakent. Jij hebt dan nog geen idee, totdat er iemand die ruimte nadert. Je kan dan zeggen: ‘hij deed het helemaal uit het niets’, maar als je goed naar zijn gedrag en houding kijkt, was het allang duidelijk dat iemand de zone van je hond zou betreden.
Markering van territorium
Honden met territoriaal gedrag kunnen hun territorium markeren door te urineren, te krabben, rollen of voeten te vegen op bepaalde plekken. Herken je dat dat je hond na het ontlasten ineens flink begint te voeten vegen?
Reactie op mogelijke indringers
Dit gedrag wordt vooral getriggerd door het binnenkomen van andere dieren of mensen in dat specifieke gebied. En dit specifieke gebied is niet iets wat wij bedenken, maar iets wat je hond bedacht heeft wat het gebied zou moeten zijn.
Emotionele drijfveer
Het territoriale gedrag is vaak gebaseerd op een instinct om hun leefgebied te beschermen tegen andere dieren of mensen die als een bedreiging worden gezien voor hun ruimte en middelen. Het is de angst om de plek waarin ze zich veilig voelen kwijt te raken.
Zo, samengevat, wat is nou het verschil tussen territoriaal gedrag en waakgedrag
Ik hoorde je al denken: “Nou vertel me nu gewoon de verschillen.” En sommige mensen zullen gelijk door scrollen tot deze conclusie van de verschillen tussen waakgedrag en territoriaal gedrag. En oprecht het is de vraag OF er echt zoveel verschil is he! Honden maken dit onderscheid al helemaal niet. Voor ons mensen is het wel fijn als we termen begrijpen, we van elkaar begrijpen waar we het over hebben.
- Waakgedrag kan overal plaatsvinden, terwijl territoriaal gedrag specifiek gebonden is aan een bepaalde plaats.
- Waakgedrag is gericht op het beschermen van eigenaars en directe omgeving tegen mogelijke bedreigingen, terwijl territoriaal gedrag is gericht op het verdedigen van een specifiek gebied.
Waakgedrag heeft vaak te maken met loyaliteit en bescherming van eigenaars, terwijl territoriaal gedrag meer te maken heeft met het instinct om eigen ruimte en middelen te verdedigen. Beide zou je dit kunnen scharen onder de emotie angst om iets kwijt te raken, frustratie dat er iets of iemand nadert of woede om in te zetten om de ander op afstand te houden.
Honden kunnen zowel waak- als territoriaal gedrag vertonen.
Voorbeeld:
Wat doen wij mensen. Kijk eens bij jou in de buurt als er een nieuwbouwwijk aangelegd wordt? Wat is het aller aller aller eerste wat mensen doen? Juist, hek om de tuin, MIJN gebied. Zoveel verschillen we helemaal niet he ;)?
Mijns inziens ontstaan de meeste problemen in hondenland door miscommunicatie, door gebrek aan uitleg in begrippen. Met deze blog heb ik je de begrippen uitgelegd hoe IK waakgedrag en territoriaal gedrag zie. Vraag bij andere professionals altijd goed uit wat zij bedoelen met bepaald gedrag. Nog veel belangrijk vraag door naar de reden of emotie waarom zij denken dat de hond doet wat ie doet.
Ik wens je giga veel plezier in de opvoeding van je hond!
Lieve groetjes, Amber
PS: is de opvoeding van je hond nu niet het feestje wat je wel zou willen, stuur me dan even een mail naar teamamber@hondenopvoedkunde.nl Ik en mijn team staan voor je klaar om je erbij te helpen.
Trackbacks/Pingbacks